Competenties: wat zijn het, waarom doen ze ertoe en hoe laat je ze zien?
Competenties zijn een beetje de rode draad van je carrière. Het gaat niet alleen om wat je kan (skills), of wie je bent (persoonlijkheid), maar juist om de mix van kennis, gedrag en vaardigheden die je inzet om je werk goed te doen. Werkgevers kijken ernaar omdat het een veel beter beeld geeft dan alleen je diploma’s of werkervaring. Zie het zo: je kunt tien jaar ervaring hebben, maar als je niet kunt samenwerken of je werk niet plant, wordt het toch vrij lastig. Competenties laten zien hoe jij dingen aanpakt, hoe je reageert op situaties en wat anderen van je kunnen verwachten. Een diploma alleen laat dat niet goed zien.
En nog iets: competenties zijn niet in beton gegoten. Je kunt ze ontwikkelen, versterken en aanpassen aan de situatie. Handig om te weten als je je afvraagt of je “genoeg” competenties hebt (spoiler: je hebt er altijd meer dan je denkt).
Soorten competenties
Competenties zijn grofweg in een paar categorieën te verdelen. Dat helpt om wat orde in de chaos te brengen:
Persoonlijke competenties: iets dat meer zegt over jouw intrinsieke drijfveren, zoals zelfreflectie, veerkracht of doorzettingsvermogen.
Sociale competenties: hoe je met anderen omgaat. Denk aan samenwerken, leidinggeven, communiceren.
Vakinhoudelijke competenties: kennis en kunde die echt bij jouw vakgebied horen. Bijvoorbeeld analytisch vermogen, technische kennis of probleemoplossend werken.
Zelfmanagement-competenties: hoe je je eigen werk organiseert. Plannen, prioriteiten stellen, flexibel blijven.
Zie dit als een kapstok. Iedere competentie die je tegenkomt, past wel ergens in dit rijtje. Maar goed, aan alleen deze categorieën heb je nog niet zo veel. Belangrijker is waarom werkgevers er meer over willen weten en welke er allemaal zijn.
Waarom werkgevers zoveel waarde hechten aan competenties
Oké, even eerlijk: diploma’s en werkervaring zijn belangrijk, maar werkgevers weten dat dit niet het hele plaatje is. Competenties laten zien of jij past in een team, hoe je problemen oplost en hoe je reageert als het spannend wordt. Daarom duiken recruiters en hiring managers vaak op dit onderwerp. Je ziet ze terug in vacatureteksten (“we zoeken iemand die resultaatgericht en communicatief sterk is”) of in gesprekken (“kun je een voorbeeld geven van een keer dat je flexibel moest zijn?”).
Competenties zijn dus niet zomaar een modewoord: ze zijn de lens waardoor een werkgever jouw cv en sollicitatie bekijkt.
Voorbeelden van veelgevraagde competenties
Er zijn enorm veel verschillende competenties, maar sommige erg vaak op in vacatures. De lijst hieronder bevat de 30 meest populaire competenties die wij vaak terug zien in vacatures. We leggen elke competentie nog wat verder uit, dus klik op de competentie om er meer over te lezen (we proberen elke week een nieuwe blog te schrijven hierover, dus het zou kunnen dat er nog geen pagina bestaat. In dat geval nog even geduld :) ).
Communicatief vaardig: kunnen luisteren, duidelijk uitleggen en je boodschap afstemmen op je publiek.
Resultaatgericht werken: niet alleen bezig zijn, maar ook dingen afmaken en resultaten boeken.
Flexibiliteit: omgaan met veranderingen zonder dat je in de stress schiet.
Analytisch vermogen: informatie goed kunnen doorgronden en slimme conclusies trekken.
Klantgerichtheid: snappen wat de gebruiker of klant nodig heeft en daarop inspelen.
Samenwerken: bijdragen aan een team en niet alleen je eigen ding doen.
Probleemoplossend vermogen: snel en creatief oplossingen kunnen bedenken.
Besluitvaardigheid: knopen durven doorhakken, ook onder druk.
Leiderschap: richting geven, motiveren en het beste uit mensen halen.
Organisatorisch vermogen: plannen, structureren en overzicht houden.
Initiatief tonen: kansen zien en uit jezelf in actie komen.
Doorzettingsvermogen: niet te snel opgeven, ook bij tegenslagen.
Integriteit: betrouwbaar en eerlijk handelen, doen wat je zegt.
Stressbestendigheid: kalm en effectief blijven onder druk.
Creativiteit: vernieuwende ideeën en oplossingen bedenken.
Empathisch vermogen: je goed kunnen inleven in anderen.
Zelfontwikkeling: bereid zijn om te leren en jezelf te verbeteren.
Zelfstandigheid: taken en verantwoordelijkheden zelfstandig kunnen oppakken.
Nauwkeurigheid: zorgvuldig werken en oog hebben voor details.
Verantwoordelijkheidsgevoel: eigenaarschap tonen en je werk serieus nemen.
Netwerken: relaties opbouwen en onderhouden voor samenwerking of kansen.
Adviserend vermogen: anderen van goed onderbouwd advies voorzien.
Overtuigingskracht: je standpunten duidelijk en overtuigend kunnen overbrengen.
Commercieel inzicht: kansen zien om waarde of omzet te creëren.
Aanpassingsvermogen: soepel omgaan met veranderingen en nieuwe omstandigheden.
Kritisch denken: informatie en situaties goed afwegen en onderbouwen.
Luistervaardigheid: actief en aandachtig luisteren naar anderen.
Plannen en prioriteiten stellen: effectief omgaan met tijd en middelen.
Motiveren van anderen: anderen inspireren en in beweging krijgen.
Digitale vaardigheden: effectief omgaan met digitale tools en systemen.
Dit overzicht kun je gebruiken om je eigen cv en motivatiebrief te checken. Welke competenties passen bij jou, welke wil je meer benadrukken en welke verdienen misschien nog wat extra aandacht? Dat is belangrijk om over na te denken, voordat je je gesprek in gaat.
Competenties en sollicitatie-gesprekken: STARR in actie
De kans is groot dat je in een gesprek vragen krijgt die direct naar je competenties vissen. Dat noemen we competentiegerichte vragen. Denk aan: “Vertel eens over een situatie waarin je een conflict moest oplossen” of “Kun je een voorbeeld geven van een keer dat je initiatief hebt genomen?”. De standaardtool die recruiters hiervoor gebruiken is de STARR-methode. Die staat voor: Situatie, Taak, Actie, Resultaat en Reflectie. Door die structuur te volgen, maak je je verhaal concreet en overtuigend. Het is ook meteen een manier om te laten zien dat je snapt hoe je competenties toepast in de praktijk. De methode van STARR is niet ingewikkeld, al vergt de juiste toepassing van theorie best wel wat oefening.
Klaar om aan de slag te gaan?
Competenties zijn niet alleen woorden in een vacature of lijstjes op een cv. Ze vormen het verhaal van wie jij bent als professional, hoe je werkt en wat anderen aan jou hebben. Werkgevers gebruiken ze om in te schatten of jij een goede match bent. Voor jou zijn ze een middel om te laten zien dat je meer bent dan alleen werkervaring of diploma’s.
Dit artikel is bedoeld als startpunt. In onze andere blogs duiken we dieper in specifieke competenties: wat ze precies betekenen, hoe je ze ontwikkelt en hoe je ze overtuigend laat zien in sollicitaties. Lukt het nog niet om deze goed uit de verf te laten komen? Plan dan een gratis cv-scan of check onze trainingen om er samen mee aan de slag te gaan.
